Symbolisch bewustzijn ontwikkelen
Je gaat het pas zien als je het door hebt
“Had ik maar naar mijn vrouw geluisterd”, vertelde een oude man mij enkele weken voor zijn overlijden. Zijn vrouw had aangegeven veel buikpijn te hebben, maar hij zei haar dat het wel los zou lopen. Toen ze uiteindelijk een dokter bezocht bleek de kanker groots en uitgezaaid. Binnen een week was ze dood. Kort na haar overlijden kreeg de man zelf kanker. Aan zijn oor. Hij kon het zichzelf niet vergeven dat hij niet had geluisterd.
Ons lichaam vertelt ons vaak veel meer dan we opmerken. We zijn het verleerd om uitingen van onze zielepijn en -meer in het algemeen- ‘betekenisvol toeval’ in onze omgeving te herkennen en te duiden. “Je gaat het pas zien als je het door hebt”, zei Cruijff al. Mijn gevoeligheid voor het doorzien hiervan nam toe toen mijn leven een andere wending nam. Ik volgde o.a. de opleidingen Jungiaanse Symbolische Psychologie en Zingeving en Spiritualiteit, waarin we onder meer de symboliek van dromen, de beeldtaal van de Bijbel, ziektesymboliek, betekenisvol toeval en levenslessen in sprookjes bestudeerden. Waarom kreeg ik pas op dat moment oog voor deze verbanden en wat brachten ze mij?
Het roer om
Als hardcore evidence-based rationalist vond ik religie achterhaald, spiritualiteit zweverig en symboliek tijdverspilling. Ondanks mijn drukke sociale agenda voelde ik me regelmatig eenzaam en leeg van binnen. Totdat ik bijna dood bloedde, een medicatievergiftiging opliep en ik mijn leefstijl wel moest aanpassen. Ik kickte af van mijn werkverslaving, ging gezonder eten, mediteren en wandelen en ontdekte wat ik echt leuk vond om te doen. Precies deze veranderingen helpen volgens de Nederlandse arts dr. H.C. Moolenburgh en de Engelse psychiater dr. M. Nicoll bij het leren doorzien van de diepere lagen van het leven.
In zijn boek Is toeval echt toevallig? schrijft Moolenburgh dat het opmerken van zogenaamd betekenisvol toeval niet voor iedereen is weggelegd: “Op de een of andere manier mist de echte doorgewinterde materialist het vermogen om het mysterie te proeven en verschijnselen te herkennen die, alhoewel ze zich in deze zichtbare wereld afspelen, toch niet tot deze wereld behoren, maar waarschijnlijk tot een hogere dimensie. Het is die hogere wereld of het zijn die hogere werelden die het leven hier met zin vervullen.”
Einstein en het mysterieuze
Albert Einstein stond daar uitdrukkelijk ook bij stil. Hij schrijft: “The most beautiful and deepest experience a man can have is the sense of the mysterious. It is the underlying principle of religion as well as of all serious endeavour in art and science. He who never had this experience seems to me, if not dead, then at least blind. To sense that behind anything that can be experienced there is a something that our minds cannot grasp, whose beauty and sublimity reaches us only indirectly: this is religiousness. In this sense I am religious.”
Andere bekende ‘Einsteiniaanse’ uitspraken zijn “imagination is more important than knowledge” en “De intuïtieve geest is een godsgeschenk, het rationele verstand een dienaar. We hebben een maatschappij geschapen die de dienaar vereert en het geschenk is vergeten.” Einstein moedigt anderen aan om hun verbeeldingskracht en inzicht in diepere lagen te ontwikkelen, te luisteren naar onze intuïtie en ons gevoel en niet alleen blind te varen op ons verstand.
Zingeving en ons gevoel voor mysterie
De bekende psychiater Carl Gustav Jung noemde betekenisvol toeval ‘synchroniciteit’. Hij deed hier vele jaren onderzoek naar. Theoloog dr. Tjeu van den Berk noemt het gevoelig worden voor het mysterie achter alledaagse dingen het ontwikkelen van ‘symbolisch bewustzijn’. Hij constateert in zijn boek Mystagogie net als dr. Moolenburgh dat dit bewustzijn bij velen in onze tijd onwerkzaam is geworden. Volgens Moolenburgh komt dit onder meer omdat het woord ‘mysterie’ op onze universiteiten bijna een vloek is geworden. Van den Berk en Moolenburgh zien in het ontbreken van onze verbinding met het mysterieuze een oorzaak dat zoveel mensen tegenwoordig lijden aan gevoelens van zinloosheid.
Veel mensen proberen hun gevoel van zinloosheid -dat Moolenburgh een “bijna alomtegenwoordige mentale ziekte” noemt- te verdoven door drank, drugs, seks, harde muziek, games en werkverslaving. Daardoor krimpt het bewustzijn volgens Moolenburgh nog verder ineen “tot een bijna volslagen geestelijke leegte”. Maar er is hoop 😉 Het symbolisch bewustzijn kan volgens Nicoll, Moolenburgh en Van den Berk weer worden geactiveerd. Precies dat maakte ik mee toen ik mijn leefstijl veranderde.
Verdieping en herverbinding
Omdat het mij veel bracht deel ik mijn ervaringen met het hervinden van symbolisch bewustzijn graag met anderen. In mijn consulten doe ik dat via ervaringsgerichte werkvormen en huiswerkopdrachten. Cliënten hebben vaak veel lol in hun ontdekkingstocht en steken hun omgeving ermee aan. Bijna ongemerkt brengt de ontwikkeling van dit ‘nieuwe’ bewustzijn een grote verdieping in je leven. Er ontstaat ‘herverbinding’ met diepere lagen in jezelf, bij anderen en met dat wat je overstijgt.
Meer lezen over hoe dat bij mij in zijn werk ging? Kijk dan hier.
Leestips
Ben je geïnteresseerd in ziektesymboliek, bekijk dan eens het boek Ziekte als symbool, van Ruediger Dahlke. Het boek Individu en levenslijn van Wais, Glöckler en Köhler gaat in op rode draden in de levensloop, mede in relatie tot ziektesymboliek. Verdiepende inzichten in de beeldtaal van de Bijbel zijn te vinden in het boek Metaphysical Bible Dictionary van Charles Fillmore en in de boeken van Anne-Marie Wegh. In het boek De held met de duizend gezichten laat Joseph Campbell zien dat in sprookjes en mythen steeds eenzelfde ontwikkelingsweg loopt. En vergeet mijn persoonlijke favoriet niet: Is toeval echt toevallig? Van dr. Moolenburgh. Daarin gaan diepgang en humor hand in hand.